Co to jest burza i jak wygląda wie chyba każdy lecz czy każdy wie na jakie rodzaje dzielimy burze i jakie zagrożenie mogą nieść poszczególne typy? Zapewne nie dlatego w tym artykule postaram się Wam to wyjaśnić!
Burze wewnątrzmasowe
Ten typ burz dzielimy na kolejne dwie części – Termiczne oraz adwekcyjne.
Burze termiczne powstają wskutek nagrzania się gorących i wilgotnych mas powietrza znajdujących się w przypowierzchniowej warstwie granicznej troposfery. Powstają one całkowicie bez wspomagania frontowego i zazwyczaj występują w postaci pojedynczych komórek burzowych. Z brakiem wspomagania wiąże się także to że pojedyncze komórki burzowe tego typu często bywają stacjonarne wyładowując swoją wilgoć w praktycznie jednym miejscu. To właśnie z tym typem burz mieliśmy do czynienia głównie w minionym sezonie. Przyczyniły się one m.in do silnego gradobicia oraz powodzi błyskawicznych w Kórniku.
W przypadku wystąpienia ruchów powietrza w troposferze, burze te mogą łączyć się w klastry burzowe przemieszczające się zgodnie z kierunkiem ruchów powietrza. W upalne dni, burze cechują się bardzo dużą aktywnością elektryczną co nazywamy potocznie stroboskopami. Największym zagrożeniem tych burz są jak już wcześniej wspomniałem silne oraz nawalne opady deszczu które mogą powodować znaczne podtopienia oraz powodzie błyskawiczne nad regionem w którym znajduje się stacjonarna komórka burzowa. Ponadto w przypadku wystąpienia wysokiej chwiejności termodynamicznej oraz wysokiego poziomu wilgoci, burze mogą wygenerować silne prądy zstępujące (downburst) dzięki którym pojawiają się silne porywy wiatru. Ponadto w przypadku nisko zawieszonej izotermy oraz wzmożonego przepływu powietrza istnieje ryzyko powstania dużych kul gradowych jednak najczęściej mamy do czynienia z silnymi opadami deszczu. Silny wiatr oraz duży grad w tym typie burz zdarza się nieco rzadziej ze względu na bardziej wymagające warunki do ich rozwoju.
Pojedyncza komórka burzowa. Źródło – Wikipedia
Burze adwekcyjne występują najczęściej za chłodnym frontem atmosferycznym w strefie napływu innych mas powietrza. Chłodne powietrze nacierając na zalegające przy powierzchni ziemi cieplejsze i wilgotniejsze, a często dodatkowo nagrzane przez promienie słoneczne powietrze, powoduje jego unoszenie się do góry. Wskutek napływu chłodnych mas powietrza do środkowych warstw atmosfery pojawia się wyższy gradient temperatury który skutkuje powstaniem niestabilności w troposferze dzięki czemu następnie tworzą się komórki burzowe. Ten typ burz przybierać może formę pojedynczych komórek burzowych, multikomórek a nawet mogą przybierać linię szkwału!
W przypadku nasilonego przepływu powietrza w troposferze zazwyczaj mamy do czynienia z dobrze zorganizowanymi układami wielokomórkowymi które czasem posiadają wbudowaną linię szkwału. Kiedy pojawi się linia szkwału na czele układu występować będzie wał szkwałowy oraz silne porywy wiatru szkwałowego. Podczas przechodzenia tego typu burz istnieje duże ryzyko pojawienia się opadów dużego gradu. Czasem zdarza się że opady gradu będą na tyle intensywne że utworzą pokrywę gradową zabielając jednocześnie nasz krajobraz. W odpowiednich warunkach kinematycznych istnieje ryzyko uformowania się trąb powietrznych. Burze te zazwyczaj nie posiadają wzmożonej aktywności elektrycznej.
Wał szkwałowy na czele burzy adwekcyjnej. Fot. Jan Jakóbczak
Burze frontowe
Przed nami ostatni lecz bez wątpienia bardzo niebezpieczny typ burz. To właśnie one są najgroźniejszym typem burz w naszej szerokości geograficznej! Burze te potrafią powstawać niemalże przy każdym rodzaju frontu lecz najczęściej tworzą się w przypadku wkraczania chłodnego frontu z masami powietrza pochodzenia polarno-morskiego nad mocno rozgrzane masy powietrza zwrotnikowego. To dwie skrajnie różne masy powietrza które po zetknięciu się ze sobą tworzą takie układy jak np. ten z 19 lipca 2015 roku. Chłodny front gwałtownie wypycha mocno rozgrzane masy powietrza powodując gwałtowne tworzenie się burz. Mimo tego wszystko zależy też od tego, jak aktywny jest dany front. W sytuacji, gdy masy powietrza są dość suche, a prędkość przepływu powietrza w atmosferze jest słaba, powstają słabo zorganizowane komórki lub struktury wielokomórkowe. Takie burze zwykle nie powodują zniszczeń.
Zupełnie inna sytuacja jest w przypadku dynamicznych frontów atmosferycznych podczas których wzrastają wszystkie czynniki wspomagające rozwój burz np. kinematyka. Wtedy mogą powstawać rozległe Mezoskalowe Układy Konwekcyjne z wbudowanymi liniami szkwału a nawet i superkomórkami! W przypadku odpowiednich wartości kinematycznych może dojść do uformowania się trąb powietrznych a porywy wiatru na ogół są bardzo silne!
W czasie takich sytuacji zniszczenia występują na znacznym obszarze, a same chmury Cumulonimbus, zazwyczaj w postaci superkomórek czy rozbudowanej burzy wielokomórkowej, mogą zajmować obszar kilku województw. Specyficznym przypadkiem jest sytuacja, kiedy mamy do czynienia z frontem stacjonarnym, przepływem mas powietrza niemal równoległym do tego frontu i z dobrze zaznaczoną strefą konwergencji. Jeśli w strefie konwergencji pojawi się duża chwiejność termodynamiczna i duża wodność atmosfery, wtedy głównym zagrożeniem są tzw. układy training storms czyli układy burzowe przechodzące nad jednym obszarem w krótkim czasie. Zdarza się także, że w obrębie frontu stacjonarnego przechodzą kolejno po sobie układy MCS. W takim przypadku zniszczenia mogą być ogromne. Prócz silnego wiatru który może okazać się niszczący, mogą wystąpić także bardzo silne opady deszczu powodując podtopienia a nawet i powodzie błyskawiczne.
Kolejnym niebezpieczeństwiem jest falujący front z wbudowanymi ośrodkami niskiego ciśnienia. W takiej sytuacji ciepłe i chłodne odcinki frontu przechodzą jeden po drugim nad tym samym obszarem. Doprowadza to do gwałtownych starć mas powietrza, na wskutek których następuje rozwój potężnych chmur Cumulonimbus. Wtedy mogą pojawiać się niemalże wszystkie formacje burz i zazwyczaj bywają one niszczycielskie generują ekstremalnie silne porywy wiatru, ogromne gradziny a nawet i bardzo silne tornada. Tutaj najlepszym lecz bardzo drastycznym przykładem jest 15 i 16 sierpnia 2008 roku kiedy to mieliśmy do czynienia z serią trąb powietrznych, które dokonały ogromnych zniszczeń na terenie kilku województw. Jak sami widzicie nie należy lekceważyć ostrzeżeń pogodowych przed burzami a szczególnie tych przed burzami frontowymi. Mogą one powodować duże zagrożenie dla naszego życia i zdrowia. Należy pamiętać że każda burza bez wyjątku jest zjawiskiem lokalnym i zaznaczenie w prognozie konwekcyjnej np. całej Wielkopolski nie oznacza że w całej Wielkopolsce pojawią się burze! Oczywiście mogą być wyjątki takie jak np. rozległe układy bow echo które mogą przemieścić się nad całym województwiem lecz o takich przypadkach zawsze jesteście informowani w sposób wyjątkowy.
Gwałtowana burza frontowa
Następny artykuł może zostać poświęcony wydarzeniom z sierpnia 2008 roku oraz groźnemu ośrodkowi niżowemu Cyryl który także zaznaczył się w historii wydarzeń pogodowych w Polsce.
Koniecznie odwiedź także mojego patronite’a!
Źródło danych do artykułu
- Polscy Łowcy Burz
- Informacja własna