Nie od dziś wiemy że superkomórki mogą by naprawdę gwałtowne. To właśnie one mogą generować silne tornada, ogromny grad, silne prądy zstępujące, silny wiatr czy nawalne opady deszczu.
W tym postaram się odpowiedzieć na następujące pytania:
- Czym są superkomórki?
- Na jakie rodzaje dzielą się superkomórki?
- Jak rozróżnić superkomórki?
- Czym cechują się superkomórki?
- Jak rozpoznać superkomórkę na radarze?
- Czy superkomórki są naprawdę tak groźne jak przeczytałem to powyżej?
A więc zapraszam do lektury!
Czym są superkomórki?
Superkomórki uznawane są za jedne z najniebezpieczniejszych typów burz. To właśnie one mogą generować m.in silne porywy wiatru, nawalne opady deszczu czy tornada. Superkomórki są szczególnym rodzajem pojedynczej komórki burzowej ponieważ może utrzymywać się przez nawet kilka godzin przemieszczając się tym samym przez setki kilometrów. Burze te odpowiedzialne są za powstanie większości tornad oraz opadów gradu bardzo dużej wielkości.
Na jakie rodzaje dzielą się superkomórki?
Superkomórki dzielą się na niskoopadowe, wysokoopadowe, klasyczne, mini, prawoskrętne oraz lewoskrętne. Wszystkie z nich możemy bez najmniejszego problemu rozpoznać na radarach a niektóre nawet w rzeczywistości mając je przed oczami. Jak je rozróżnić? Zapraszam poniżej!
Jak rozróżnić superkomórki?
- Superkomórki wysokoopadowe: Ten typ superkomórek przynosi naprawdę nawalne opady deszczu które często prowadzą do licznych podtopień oraz w mniejszym stopniu powodzi błyskawicznych. Nie raz spotykane są także opady dużego gradu oraz zjawiska downburst. Strefa bardzo silnych opadów zazwyczaj niemalże całkowicie otaczana jest przez mezocyklon dlatego też często to właśnie on uniemożliwia obserwację rozwijającego się tornada. Z tego powodu superkomórka ta jest bardzo niebezpieczna szczególnie dla łowców burz ponieważ czasem chęć znalezienia się nad samym rdzeniem tej superkomórki może skończyć się nie do końca dobrze. W przeciwieństwie do klasycznych superkomórek burzowych mezocyklon występuje tutaj zazwyczaj we wschodniej części superkomórki wysokoopadowej.
Schematyczny przekrój poziomy przez superkomórkę wysokoopadową (autor: Artur Surowiecki/Polscy Łowcy Burz)
Obszar mezocyklonu superomórki wysokoopadowej. Fot. Grzegorz Zawiślak/Polscy Łowcy Burz
- Superkomórki niskoopadowe: Tutaj sytuacja jest nieco inna niż w omawianym wcześniej typie superkomórek. Superkomorki niskoopadowe nie wskazują różnych sygnatur np. Hook echo. Zagrożeniem ze strony tego typu superkomórek nie są silne opady deszczu czy silny wiatr. Superkomórka ta także rzadko generuje tornado a jeśli już wygeneruje to nie jest one silne. Zagrożeniem z jej strony są opady gradu które mogą osiągać nawet ponad 10 cm a w niektórych przypadkach grad przypomina swoją wielkością grejpfruta a nawet i większy owoc. Burze te powstają zazwyczaj w miejscach o dużej chwiejności termodynamicznej jednak dość często towarzyszy im znaczny niedosyt wilgotności w troposferze dlatego też opady deszczu nie są mocno podwyższone.
Superkomórka niskoopadowa. Fot. Piotr Żurowski/Polscy Łowcy Burz
- Superkomórka klasyczna: Przyszedł czas na “klasyka” wśród superkomórek. Ta odmiana może charakteryzować się wszystkimi cechami odbiciowości radarowej dla superkomórek. Mogą generować umiarkowane lub silne opady deszczu, silny wiatr lub nawet ekstremalny wiatr a także mniejszy lub większy grad oraz trąby powietrzne. W tym przypadku chmura stropowa jest o wiele większa w porównaniu do superkomórek niskoopadowych. Superkomórki klasyczne mogą generować naprawdę silne tornada i to właśnie one wygenerowały najsilniejsze tornada jakie wystąpiły na świecie. Czas występowania trąb powietrznych również najdłuższy jest w przypadku tego typu burz. Superkomórki klasyczne możemy zaobserwować najczęściej w przypadku bardzo silnych incydentów burzowych a powstają w warunkach umiarkowanej oraz dużej chwiejności termodynamicznej.
Superkomórka klasyczna. Fot. Mateusz Grabowski
- Minisuperkomórka: Jak możemy wyczytać z samej nazwy jest to po prostu mniejsza wersja superkomórki burzowej. Na radarze odbiciowości widoczna jest w postaci niewielkiego lecz silnego rdzenia opadowego przemieszczającego się w innym kierunku od pozostałych występujących komórek. Minisuperkomorki powstają w warunkach silnego wiatru w troposferze przy czym chwiejność termodynamiczna może być niewielka. Z tego powodu w Polsce mogą pojawiać się już wczesną wiosną oraz późną jesienią, a także latem przy napływie chłodnej masy powietrza z północy i z zachodu. Są na ogół mniej groźne, niż duże superkomórki, jednak i tak niosą ze sobą ryzyko wystąpienia silnej trąby powietrznej, a miejscami dużego gradu. Niektóre minisuperkomórki nie generują wyładowań atmosferycznych.
- Superkomórki prawoskrętne: Do superkomórek prawoskrętnych zalicza się wszystkie superkomórki które schodzą w prawo od pozostałych komórek burzowych czy stref opadów które obecnie występują. Dodatkowo posiadają mezocyklon wirujący przeciwnie do ruchu wskazówek zegara.
- Superkomórki lewoskrętne: Jak zapewne już się domyślacie do tego typu burz zaliczamy wszystkie superkomorki które schodzą w lewo od pozostałych komórek burzowych czy stref opadów. Ten typ burz posiada mezocyklon wirujący zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Czasem superkomórka dzieli się na pół tworząc prawoskrętną i lewoskrętną. Taką sytuację mogliśmy zaobserwować niedawno w województwie Łódzkim skąd również pochodzi zdjęcie klasycznej superkomorki burzowej. Takie zjawisko nosi nazwę splitting supercells.
Schemat przedstawiający podział superkomórki na prawoskrętną i lewoskrętną. Źródło: Polscy Łowcy Burz
Czym cechują się superkomórki?
Superkomórki cechują się głównie dobrze zorganizowaną strukturą burzową która jednocześnie może istnieć przez wiele godzin i przejść kilkaset kilometrów. Przez całą drogę superkomórki może ona powodować zniszczenia, generować tornada itd. Zjawiskiem które utrzymuje superkomórkę przy “życiu” jest mezocyklon czyli silny prąd wstępujący. To właśnie dzięki niemu superkomórka może piętrzyć się szybciej i wyżej. Wielkość superkomórek zazwyczaj nie przekracza 40-60 km. Niektóry mezocyklon wirować może naprawdę szybko i dynamiczne przez co w połączeniu z odpowiednim poziomem wilgoci możliwe jest zejście tornada.
Z mezocyklonem wiążą się dwie ważne wizualne cechy. Pierwszą z nich jest Overshooting top. Jest to charakterystyczna kopuła która która przebija się ponad kowadło i widoczna jest z dalszej odległości.
Overshooting top widoczny z pokładu samolotu. Overshooting top można bez problemu zaobserwować też z ziemi. Źródło: Convective Storms
Drugą cechą jest pojawienie się chmury stropowej z bezpośrednim sąsiedztwem mezocyklonu. Bardzo często część podstawy chmury stropowej jest znacznie obniżona i wolna od opadów. Dzieje się tak ponieważ wilgoć zasysana jest do góry. Chmura stropowa ma często bardzo charakterystyczny wygląd, który zdradza jej ruch wirowy (tzw. Rotacja). Zaobserwowanie rotacji nie jest trudne. Wystarczy popatrzeć się przez chwilę na chmurę. Jeśli dojrzymy rotacji, bez wątpienia możemy stwierdzić że mamy do czynienia z chmurą stropową. Jeśli jednak jej nie zaobserwujemy być może jest to tylko scud cloud. O tym jak rozróżnić trąbę powietrzną od scud cloud’a dowiesz się tutaj. Wracając do tematu superkomórek a mianowicie chmur stropowych. Dość często chmura stropowa wygląda jak spodek lub dolna część dzwonu ze względnie równą podstawą, pod którą mogą się znajdować niewielkie, zwisające, strzępiaste fragmenty chmury.
Kolejnymi cechami superkomórek jest silny prąd zstępujący który pojawia się w przedniej części superkomórki. Bardzo często silny prąd zstępujący występuje w postaci zjawiska downburst i powoduje mniejsze lub większe zniszczenia. W skrajnych przypadkach, silny prąd zstępujący może osiągać prędkość nawet 200 km/h a być może i więcej.
Jak rozpoznać superkomórkę na radarze?
Burze superkomórkowe bez najmniejszych problemów można rozpoznać dzięki radarom. Ich charakterystyczną cechą czasem jest hook echo które wskazuje na występowanie znacznej rotacji w superkomórce burzowej. Myślę że wielu z Was dobrze pamięta hook echo które widzieliśmy na radarach w tym roku w okolicach Płocka gdzie w efekcie pojawiła się trąba powietrzna. Hook echo wygląda charakterystyczne ponieważ skręcone jest w kształt haka.
Dobrze widoczne hook echo na radarze odbiciowości. Źródło: WKOW.com
Niestety na podstawie hook echo nie poznamy superkomórki. Niektóre z superkomórek nie posiadają sygnatury hook echo zatem jak je rozpoznać? Superkomórka nieposiadająca hook echo przybiera strukturę przypominającą ziarnko fasoli. Superkomórkę burzową może również wskazywać obecność sygnatury V-Notch, czyli wcięcia w kształcie litery V w przedniej części głównej strefy opadowej komórki.
Czy superkomórki są naprawdę tak groźne jak przeczytałem to powyżej?
Każda superkomórka niesie ze sobą duże zagrożenie. Jedne są słabsze, drugie silniejsze, jedne mają hook echo oraz chmurę stropową, inne nie. Jedna superkomórka może generować silny wiatr do 100 km/h, druga do 200 km/h za pomocą silnego prądu zstępującego. Na pewno nie należy bagatelizować ostrzeżeń przed tym typem burz ponieważ to właśnie one czasem bywają nieprzewidywalne. Nie raz zaobserwowaliśmy że mimo braku jednoznacznych informacji w prognozach o realnym zagrożeniu utworzenia się superkomórek one powstały. Na pytanie “Czy superkomórki są groźne” musicie odpowiedzieć sobie sami lecz moim zdaniem zdecydowanie TAK!
Podsumowując: Superkomórki to moim zdaniem naprawdę groźne zjawisko za sprawą silnych prądów zstępujących oraz możliwości generowania tornad a także dużego gradu. Oczywiście nie każde superkomórki są tak silne jak przeczytaliśmy to w tym artykule lecz w przypadku dużej chwiejności termodynamicznej oraz innych odpowiednich warunkach, burze te mogą być tak jak jest to opisane lecz nie zdarza się to bardzo często.
Zobacz także inne ciekawostki klikając tutaj!
Wspomóż nas! Kliknij tutaj aby poznać szczegóły.
Ciekawostka powstała na bazie danych ze strony lowcyburz.pl (Polscy Łowcy Burz) oraz wikipedia.pl